Doktor Ox'un Deneyi - Jules Verne

                " Zira bilim, vicdansız kişilerin elinde tehlikeli olabilir. "

Jules Verne ile tanışmamız ilkokul çağlarına dayanır. Seksen Günde Devri Alem , Aya Yolculuk , Denizler Altında Yirmi Bin Fersah , Balonla Beş Hafta herhalde çoğumuzun yazarın okuduğumuz ilk kitaplarıdır .

Jules Verne okumayı seven çok okur gördüğüm gibi hiç sevmeyen de gördüm . Bu nedenle kitapları herkese hitap eder diyemeyeceğim. Ben bu konuda tarafsız kalıyorum. Yazarın kitaplarını okumayı sevdiğim gibi elimde olmasa da illa alacağım demem . Yani fanatik değilim ancak kalemini seviyorum.

Jules Verne 'nin bu kitabı çok ince . Elinize aldığınız zaman hemen bitiyor. 96 sayfa.  Araştırınca İthaki Yayınlarının yayımladığı Doktor Ox'un Deneyi kitabının 136 sayfa olduğunu öğrendim. Bunu öğrendikten sonra acaba kısaltılmış metin mi okudum diye aklımda soru işaretleri oluştu . O baskıyı bulamadığım için ikisini karşılaştırma şansım olmadı , bu nedenle net olarak konuşamıyorum.

Jules Verne  , Doktor Ox'un Deneyi kitabı ile bizi sessiz , sakin bir kasabaya misafir ediyor. Öyle bir kasaba ki haritada bile yer almıyor . Yıllardır kavga , tartışma olmamış , insanlar birbirlerine seslerini dahi yükseltmemiş , başkanlar karar dahi alma gereği duymamışlardır . İlginç bir kasaba , biraz da ütopik duruyor değil mi ?

"Bütün bir yaşamı boyunca hiçbir şeye karar vermeden ölen bir adam," diye ciddi bir tonda ekledi Van Tricasse, "bu dünyada mükemmelliyete yaklaşmış demektir."

Bu kasabada Doktor Ox şehrin aydınlatması için belediye başkanı ile anlaşır , tüm masrafları da kendisi ödeyecektir. Görüntü itibari ile durum budur . Ancak kitabın adında da anlaşılacağı gibi Doktor Ox'un farklı planları vardır ... Daha ötesinden bahsetmeyeceğim çünkü o zaman kitabın özetini çıkarmış olurum.

  Ütopik gibi görünen ancak distopyaya dönüşen bir novella  Doktor Ox'un Deneyi . Kitabı okurken yazarın tasvirleri dikkatimi çekti . Yüzümü gülümseterek okuduğum tasvirlerden bir tanesini bırakıyorum buraya :

"... ne neşeli ne kederli, ne memnun ne sıkıntılı, ne hareketli ne cansız, ne kendini beğenmiş ne alçak gönüllü, ne iyi ne kötü, ne cömert ne cimri, ne cesur ne ödlek, ne fazla ne eksik, yani her yönden ölçülü bir insandı."

Bilim kurgu da sayılabilecek bu kitabı okurken hızla okumak ve gülümsemek dışında felsefi yönünü ve eleştirilerini oldukça etkileyici buldum. Hiçbir konudan şikayet etmeyen insanlar , karar vermeden ya da bir adım ileri gitmeden yöneticilik yapanlar ... Ne diyebilirim ki !! Oldukça etkilendim kitaptan.






Kitabın Adı :Doktor Ox'un Deneyi
Yazar :Jules Verne
Yayınevi :İş Bankası Kültür Yayınları
Orjinal adı : Une Fantaisie du Docteur Ox
Çevirmen :Alev Özgüner
Sayfa Sayısı :96

Hikâyemiz, Flandre’da, hayali Quiquendone kentinde geçer. Kentin sakin, ölçülü, tutumlu ve ağırkanlı insanları yüzyıllardır hiçbir konuda aşırılığa kaçmadan, herhangi bir duygu belirtisi göstermeden, uyum içinde son derece durağan bir yaşam sürmektedir. Yöneticileri bile yaşamları boyunca inisiyatif kullanmadan, hiçbir önemli karar almadan bu dünyadan göçüp gitmektedir. Ancak Doktor Ox’un sözde kenti aydınlatma projesiyle gelişi Quiquendone’da bir şeyleri değiştirecektir. Doktorun gizli bir gündemi vardır ve bunun için kent halkını kobay olarak kullanmaktan çekinmeyecektir. Zira bilim vicdansız kişilerin elinde tehlikeli olabilir. Jules Verne ince ironisinin her satırına sindiği bu eğlenceli novellada, dünyadan kopuk yaşayan, ortaçağla bağlarını koparmamış küçük bir kentin Flaman sakinlerinin çoktan miadını doldurmuş yaşam biçimlerini hicveder. Hikâye Alman asıllı Fransız besteci Jacques Offenbach’ın Doktor Ox adlı operasına da konu olmuş, librettonun yazımına bizzat Verne de katkıda bulunmuştur.

Jules Gabriel Verne  Kimdir? 

1828 yılında Fransa’nın Nantes kasabasında doğmuştur. Ailesinin çiftliğinde çocukluğunu geçirmiş olan Verne’nin babası avukat annesi de çok katı kurallı bir İskoç’tu. Çocukluk yıllarından itibaren oldukça geniş bir hayal gücüne sahip olan Jules Verne kardeşi ile birlikte macera oyunları oynarlardı. Yazdığı bilim kurgu kitapların bu maceraları görmek mümkündü.

9 yaşında kardeşi ile birlikte okula yazıldı ve yazmaya olan ilgisi yaşlarında başlamış oldu. Lise bittikten sonra çalışmak için Paris’e gitti. Aile mesleği olan avukatlık için eğitim almaya başladı fakat okuldaki eğitiminden ziyade yazı yazmaya adadı kendini. 1948 yılında Paris’te yayınlanan bir dergide Dünyanın Merkezine Seyahat isimli hikayesini parça parça yayınlamaya başladı.

Bu dönemlerde Yirminci Yüzyılda Paris yazısını da yazıyordu. Fakat Jules Verne öldükten sonra 1994 yılında bu kitabı basılı hale getirildi.

Jules Verne dünya edebiyatında büyük bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bilim kurgunun edebiyata girmesini sağlamıştır.

En popüler eserleri olan Seksen Günde Devr-i Alem, Denizler Altında 20.000 Fersah ve Aya Yolculuk gibi dünya çapında popüler kitapları yazmıştır.

Hareketli yazı hayatına girince eğitimi geri planda kaldı ve bu durumu babası öğrendi. Bundan sonra maddi desteğini kesti. Verne bir borsa tellalı ile birlikte çalışmaya başladı.

Bu dönemde Viktor Hugo, Alexandre Dumas gibi isimlerle tanıştı ve edebiyat hakkında tavsiyeler aldı.

Jules Verne’in yazıları yayıncılar tarafından reddediliyorken Hetzel yazarın dehasını görmüştü. Balonla Beş Hafta hikâyesini çok fantastik buldu ve 1863 yılında yayınladı. Daha sonra Jules Verne’yi üne kavuşturacak olan Dünyanın Merkezine Yolculuk, Aya Yolculuk, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah ve Seksen Günde Devri Âlem kitaplarını da Hetzelin maddi desteği ile bastırdı.

Kitaplarındaki maceraları daha iyi yaşatabilmek adına küçük bir tekne ile Avrupa’da gezmeye başladı. Evine döndüğünde hiçbir şey eskisi gibi değildi.

Yayıncı ve arkadaşı olan Hetzel’in ve annesinin ölümünden sonra karamsar bir döneme girdi ve siyasete atılmayı istedi.

Amienes milletvekili oldu ve bu görevini 15 yıl devam ettirdi. Diyabet (şeker) hastası olan Jules Verne 1905 yılında hayatını kaybetti.


Jules Verne'in Okuduğum Diğer Kitapları :

* Seksen Günde Devri Alem

* Denizler Altında Yirmi Bin Fersah

* Dünya'nın Merkezine Yolculuk

* Zacharius Usta