Katip Bartleby - Herman Melville

 

   Herman Melville 'in kaleminden Katip
Bartleby ismini duyduğum ve okumak istediğim kitaplardandı . Borges'in Babil Kitaplığı'nın  8. kitabı olarak karşıma çıkınca okumak için iyi bir fırsat dedim.


İnce olan kitap hızla da okunuyor . Kitap yine , her zamanki gibi Borges tarafından kaleme alınan ön söz ile başlıyor , sonra da öykümüze geçiyor.

Öyküyü bize işveren anlatıyor. İşi gereği katipler çalıştırarak notlarını temize geçirtiyor ya da hukuki belgeler hazırlatıyor . Üç çalışanı varken işlerin yoğunluğu sebebiyle yanına bir kişi daha alıyor . Katip Bartleby'yi.

Sessiz , işini iyi yapan , dakik bir adam olduğu için ondan başlarda memnundur işvereni. Ancak sonraları kendisinden bir iş istendiği zaman " yapmamayı tercih ederim " demeye başlıyor ve zamanla bütün işleri aynı şekilde geri çeviriyor ...

Bartleby'nin yaptığı bir çeşit pasif boykottur aslında . Sessizce köşesinde oturur , kimseyle konuşmaz ancak iş de yapmaz . Çünkü yapmamayı tercih eder. Peki bu bir tercih meselesi midir? İşveren de ne yapacağını , nasıl davranacağını bilemez.  Bartleby'yi anlatırken yazar ona karşı insanların davranışlarını ve tepkilerini de anlatıyor .  Ben okurken işveren yerine koydum kendini. Bu sessiz direniş beni çileden çıkarırdı . Okuyucu olarak bile çileden çıkardı ki işvereni düşünemiyorum.   Kitabın sonralında Bartleby ve geçmişini öğrensek de okurken böyle bir karakterle karşılaşmak istemem diye düşündüm hep.           







Kitabın Adı :Katip Bartleby
Yazar : Herman Melville
Yayınevi : Kırmızı Kedi Yayınevi
Orjinal adı :Bartleby The Scrivener
Çevirmen :İlknur Özdemir
Sayfa Sayısı :76

"Melville'in engin imgeleminin ürünü, şöhretini borçlu olduğu kahramanı, Nantucket'in kaptanı Ahab, Beyaz Balina tarafından sakat bırakılmış ve intikam almaya karar vermiştir; olayların geçtiği yer dünyanın tüm denizleridir. Wall Street'te, bir avukatın yazıhanesinde kâtip olan Bartleby ise bir tür alçakgönüllü inatçılıkla çalışmayı reddetmektedir.

Melville, yarım yüzyılı aşkın bir süre önce, yalnızca tüm mantık kurallarına aykırı hareket etmekle kalmayıp aynı zamanda çevresindekileri şaşkın suç ortakları olmak zorunda bırakan Bartleby'nin tuhaf davasını işlemiştir.

Bartleby, ustalığın ya da düşsel imgelemenin uçarılığının ötesindedir; her şeyden önce evrenin gündelik ironilerinden biri olan gerçek faydasızlığı gösteren üzücü ve gerçek bir kitaptır."
-Jorge Luis Borges-

Herman Melville  Kimdir? 


1819 yılında New York'ta dünyaya geldi. Babasının vefatı üzerine 13 yaşındayken iş hayatına başladı. Farklı işlerde çalıştıktan sonra Liverpool'a giden bir gemide iş buldu. Güney denizlerinde balina avlamaya başladı.

Çalışma şartları zorlaştı ve bazı arkadaşları ile gemiyi terk ederek Typee yerlileri arasında yaşamaya başladılar.Tekrar bir gemi ile denizciliğe döndü. Gemide isyana katılmak suçundan hüküm giydi. Cezadan sonra Tahiti'de yerlilerle yine yaşadı. 30'lu yaşlarına girdikten sonra Boston'a geri döndü.

Herman Melville edebi yönü; Boston'a döndükten sonra bir işte çalışmadı ve yazmaya başladı. 1846 yılında yayınlanan ilk romanlarından olan yerlilerin arasında geçen zamanlarını anlattı. Yazara ün kazandıran Moby Dick ise 1851 yılında tamamladı.

Romanları beklediği ilgiyi görmedi ve gümrükte müfettiş olarak çalışmaya başladı. Yazarın değeri bir çok önemli isim gibi öldükten sonra anlaşıldı.